Znaczki pocztowe mogą być kwadratowe i trójkątne, a monety okrągłe i wielokątne. Banknoty są nudnie prostokątne, ale za to występują w różnych rozmiarach. I tylko karty płatnicze zawsze mają ten sam format, grubość, a nawet tak samo zaokrąglone rogi. Wiecie dlaczego?
W użyciu na całym świecie są miliardy sztuk płatniczego plastiku i wszystkie mają identyczny kształt prostokąta o bokach 85,60×53,98 mm i grubości 0,76 mm. Promień elegancko wygiętych w łuk rogów też jest taki sam i wynosi 3,18 mm. Warto jednak zauważyć, że to szlachetna jednostajność. Standardowy wymiar kart płatniczych jest bardzo bliski złotemu podziałowi, w którym stosunek dłuższego boku prostokąta do krótszego wynosi 1,6. Ta proporcja nazywana jest boską (łac. divina proportio) i od czasów antycznych fascynowała matematyków, np. Pitagorasa i Euklidesa, czy architektów i artystów, m.in. Fidiasza i Leonarda da Vinci.
W Stanach Zjednoczonych transakcje z użyciem kart przekroczyły już 90 mld sztuk rocznie, w Azji 76 mld, a Europie – 63 mld. Polacy sięgają po plastik z portfela średnio ponad 11 mln razy dziennie, a więc każdy dorosły przynajmniej raz na dobę płaci kartą. Ile osób zastanawia się, dlaczego wygląda ona, tak jak wygląda? Banki za oceanem zapytały swoich klientów i okazało się, że wcale niemało, bo co trzeci z nich.
Sprawa kształtu kart częściej niż panów nurtowała panie, które jednak w większości nie miały problemu, by odgadnąć, dlaczego wszystkie plastiki mają ten sam nudny kształt. Oczywiście po to, żeby można było z nich korzystać na całym świecie. Dzięki temu plastikiem z Polski mogą wypłacić pieniądze z bankomatu oraz zapłacić za zakupy w Berlinie, Pekinie, Miami, a nawet na Kiribati.
"Ziemia jest okrągła, a karta płatnicza prostokątna" – taki zgrabny bon mot najlepiej tłumaczy, dlaczego wszystkie plastiki są tej samej wielkości. Ujednolicony format kart kredytowych wprowadzono w 2003 roku, międzynarodową normą ISO/IEC 7810. Od tego czasu wszystkie mają wymiar ID-1 – ten sam, co dowody osobiste w Polsce, Belgii i Szwajcarii oraz prawa jazdy w Unii Europejskiej i USA.
ISO, czyli Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, to instytucja, która zrzesza krajowe odpowiedniki z całego świata (w tym Polski Komitet Normalizacyjny), powołana w 1946 roku w Londynie na konferencji zwołanej przez British Standards Institution (BSI) – najstarszą na świecie organizacją zajmującą się tworzeniem norm. Standardy ISO regulują wiele tysięcy codziennych spraw – od formy gwoździ i gwintów na śrubach po kształty liter w poszczególnych językach.
Przed wprowadzeniem normy ISO karty płatnicze nieznaczenie mogły się między sobą różnić, ale kształt pozostawał wciąż bardzo podobny. Głównie dlatego, że wydawało je zaledwie kilka instytucji na świecie.
Legenda głosi, że kartę kredytową w 1949 roku wymyślił Amerykanin Frank McNamara, który wybrał się na kolację do eleganckiej nowojorskiej restauracji bez portfela. Niewiele brakowało, by wylądował na zmywaku, żeby odrobić dług. Szef lokalu zaufał jednak zapominalskiemu przedsiębiorcy i przyjął zobowiązanie do zapłaty zapisane na wizytówce.
Rok później McNamara wraz z Ralphem Sneiderem stworzył Dinners Club, pierwszą firmę na świecie wydającą karty kredytowe, służące do płacenia za posiłki w restauracjach, za zakupy w sklepach i za paliwo na stacjach benzynowych.
Osiem lat później pomysł podchwyciły American Express, który zamiast kartoników z nazwiskami posiadaczy wprowadził trwalsze karty plastikowe, a Bank of America wymyślił "BankAmericards" przemianowane nieco później na karty Visa. Na Starym Kontynencie plastik pojawił się w latach 60. wraz z debiutem firmy EuroCard.
Paski magnetyczne pojawiły się w 1972 roku na kartach BankAmericards. W 1973 r. wprowadzono system BASE I, a rok później BASE II. Były to pierwsze rozwiązania elektroniczne służące do autoryzowania transakcji. Wcześniej płatności potwierdzano telefonicznie – sklep, żeby zweryfikować dane posiadacza karty kontaktował się z bankiem, a ten z wystawcą karty. Dopiero po potwierdzeniu tożsamości klienta i faktu posiadania środków (kredytu) przeprowadzano transakcję.
W 1995 roku Visa i Mastercard stworzyły wspólny standard kart chipowych EMV, co przyczyniło się do zwiększenia bezpieczeństwa transakcji i ograniczyło liczbę oszustw z wykorzystaniem kart. Następnie pojawiły się kolejne nowoczesne rozwiązania, jak Visa 3D Secure czy MasterCard SPA. Kolejnym przełomem było wprowadzenie około 2006 roku kart zbliżeniowych, które dzisiaj są w Polsce najpopularniejszym rodzajem plastiku pozostającym w obiegu.
Karty płatnicze mienią się dzisiaj wszystkimi kolorami tęczy. Wiele banków umożliwia personalizację plastików, pozwalając drukować na nich zdjęcia i rysunki dostarczone przez klientów. Ba, niektóre oprócz boskich proporcji zniewalają klientów "nieziemskim" zapachem, jak te wydane przez islamski Al Hilal Bank z siedzibą w Abu Zabi.
Fot. Pexels
