Potomkowie dumnych wikingów używają tego samego, co polskie banki, systemu IBAN (ang. International Bank Account Number), a mimo to oznaczenia rachunków bankowych mają tak krótkie, że ponoć są takie osoby, które je pamiętają. Okazuje się, że numery IBAN mogą mieć różną długość. Norwegowie mają najkrótsze 15-cyfrowe numery rachunków, Belgowie 16-, Duńczycy, Holendrzy i Finowie 18-, ale większość krajów, w tym Polska, wybrała dłuższą opcję. A wszystko po to, by wbrew pozorom było wygodniej.

Jeśli chodzi o oznaczanie rachunków bankowych, to do 1 lipca 2004 roku banki w Polsce robiły, co chciały. Nie dość, że stosowane przez nie numery kont miały różną długość, to jeszcze oprócz cyfr kazały klientom wpisywać litery, myślniki, ukośniki i spacje. Mylili się wszyscy – klienci, pracownicy w bankach, księgowe w firmach, inspektorzy ze skarbówki, a nawet komornicy. Takich qui pro quo, jak wejście na konto zamożnemu emerytowi zamiast na stypendium trzy razy młodszemu studentowi, było bez liku (podobnie jak zajmowanie nowych polonezów u sąsiada zamiast zdezelowanych ursusów u awanturującego się dłużnika).

Przeczytajcie także: • Krótka historia PIN-u do karty

W 2000 r. pojawiły się pierwsze banki internetowe i coraz więcej osób otwierało tam rachunki. (Nie było tak jak dzisiaj, że konto ma prawie każdy; wciąż sporo osób wolało dostawać wypłatę do ręki, zamiast przelewać ją sobie do banku). W Związku Banków Polskich powiedzieli: "Dość! Trzeba z tym zrobić porządek. Jak wszystkie numery kont będą wyglądały podobnie, to będzie mniej pomyłek, banki szybciej i sprawniej będą rozliczać przelewy, dzięki czemu więcej na nich zarobią".

Wprowadzono NRB, znany nam dzisiaj 26-cyfrowy numer rachunku bankowego oparty o obowiązujący w Unii Europejskiej IBAN. Wszystkim działającym w Polsce bankom dano czas do 1 lipca 2004 r. na wdrożenie nowych numerów rachunków. W wydłużonym do 26 znaków w przypadku NRB i 28 dla IBAN-u oznaczeniu konta zaszyto szereg pożytecznych informacji przyspieszających obsługę klientów.

I tak. Na każdy NRB składają się następujące informacje:
KK – suma kontrolna
AAAAAAAA – numer banku
BBBBBBBBBBBBBBBB – numer rachunku klienta.
Dodatkowo w transakcjach międzynarodowych numer rachunku porzedza się oznaczeniem kraju – dla Polski są to litery PL.

Suma kontrolna w numerze rachunku wyeliminowała niekończące się wędrówki pieniędzy między bankami. Do 2004 roku, choć numer konta był źle wpisany, pieniądze wychodziły z banku nadawcy, trafiały do banku odbiorcy i tam dopiero sprawdzano, czy podany rachunek jest prawidłowy. Jeśli nie był, pieniądze odsyłano do banku, z którego zlecono operację. A ponieważ pomyłki były na porządku dziennym, pracownicy banków mieli ręce pełne roboty. Zdarzało się, że mijały dni, a przelew ani nie docierał do odbiorcy, ani nie wracał na rachunek, z którego go wysłano.

Przeczytajcie także: • Dlaczego wszystkie karty bankowe są prostokątne?

Dzisiaj poprawność IBAN-u można sprawdzić w specjalnych kalkulatorach w internecie albo obliczyć to samemu. Jak to zrobić? Jest na to prosty trik. Cztery pierwsze znaki numeru IBAN, a więc oznaczenie kraju i sumę kontrolną, przenieście na koniec rachunku według takiego wzoru:

AAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBBPLKK.

Następnie zamieńcie litery oznaczające kraj na postać liczbową. Literze A odpowiada liczba 10, literze B 11, itd. aż do Z, której odpowiada 35. W ten sposób PL w formie liczbowej to 2521 (P odpowiada 25, a L 21).

Otrzymacie w ten sposób numer konta zapisany w ten sposób:

AAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBB2521KK.

Otrzymaną w ten sposób liczbę należy podzielić przez 97. Jeśli wyjdzie 1 będzie to oznaczać, że numer rachunku jest prawidłowy.

Niestety, to że możecie sprawdzić numer IBAN, wcale Was nie musi uchronić od pomyłki. Wpisując numer rachunku powinniście być w 100 proc. pewni, że jest on prawidłowy. Jeśli pomylicie cyfry, a przypadkiem wpiszecie numer istniejącego rachunku zgodnego ze standardem NRB/IBAN, to pieniądze tam trafią i trzeba będzie sporo zachodu, żeby je odzyskać. Jeśli omyłkowy odbiorca nie zechce ich zwrócić, sprawę należy skierować do sądu. Na szczęście ryzyko takiej pomyłki jest naprawdę niewielkie.

Natomiast rozbudowanie oznaczenia rachunku klienta aż do 26 cyfr nie jest żadną fanaberią ani złośliwością ze strony banków. Dla firm, które świadczą usługi dla setek tysięcy lub nawet milionów klientów, to duże ułatwienie, bo mogą każdemu przypisać osobne podkonto. Dzięki temu od razu wiedzą, kto terminowo opłaca rachunki, a kto nie jest rzetelnym klientem i trzeba go dodatkowo motywować.

Długi numer pozwala też bankom zaszyfrować szereg dodatkowych danych, które ułatwiają obsługę klienta. Odpowiednio skonstruowany numer rachunku może np. zawierać od razu informację o dacie wygaśnięcia lokaty albo dacie udzielenia kredytu.